Nalewki wiosenne - sprawdzone przepisy

Zbliża się pora roku, w której wszystko budzi się do życia. Zaczynają kwitnąć kwiaty, na drzewach rozwijają się liście. Ludzie gromadząc plony jakie daje nam ta pora roku decydują się je przetworzyć pod różnymi postaciami.

Co to jest nalewka?

To wyciąg z owoców, kwiatów, ziół lub korzeni na bazie alkoholu. Powstaje poprzez macerację, czyli zalanie wybranych składników napojem wysokoprocentowym o stężeniu od 35 do 96 procent. Podczas procesu maceracji alkohol wyodrębnia i konserwuje czynne substancje zawarte w owocach, ziołach lub innych składników, z których przygotowuje się napój. Dzięki temu trunek może mieć działanie nie tylko profilaktyczne, ale również lecznicze.

Rodzaje

Wyróżnia się następujące rodzaje:

• owocowe- nazywane dawniej ratafiami, zalicza się do nich np. jagodzianka, jeżynówka, dereniówka, morelówka, pigwówka, wiśniówka
• korzenne- np. kardamonka, krambambula, imbirówka, anyżówka
• ziołowe- np. benedyktynka, listowka, miętówka
• miodowe- np. krupnik, wrzosówka, miodówka
• zdrowotne- np. z czubków sosny, czosnku
• inne- np. kukułka, lipówka, żmijówka

Niektórzy sięgają po nie przy dolegliwościach, aby poprawić stan zdrowia, wówczas:

• obniżenie ciśnienia- nalewka z aronii
• na przeziębienia- malinówka, sosnówka, orzechówka, jałowcówka
• na dolegliwości układu pokarmowego- miętowa, anyżówka
• układ krążenia i poprawa odporności- czosnkowa

Rys historyczny

Nazwa ta pochodzi od ojczystego słowa nalewać, co tyczyło się zalewania owoców, kwiatów, ziół itp. alkoholem, przez co nawiązywało do procesu maceracji. Słowa tego zaczęto używać od połowy XIX wieku i do dziś istnieje w języku polskim. Nazwa ta występuje tylko i wyłącznie w Polsce, dlatego napój ten uważany jest za trunek regionalny jedynie w kulturze polskiej. Przed laty wszelkiego rodzaju macerowane napoje alkoholowe były określane nazwami: likwor, ratafia, likier, woda, infuzja, kordiał.

Ich produkcja sięga czasów starożytnych, kiedy to bazowano głównie na winie i miodzie. Z czasem zaczęto eksperymentować, tworząc nowe receptury. Przyczyniło się to do powstania różnorakich napojów o wyszukanych smakach i właściwościach. Trunki na bazie ziół uznawano jako pomocne w leczeniu wszelkich chorób i dolegliwości.

Do Polski trunki zwane wtedy kordiałami trafiły prawdopodobnie za osobą króla Henryka Walezego. W każdym szlacheckim dworze sporządzano własne napoje, a przepisów bacznie strzeżono i przekazywano je z pokolenia na pokolenie. Oprócz znanych do dziś wiśniówki czy śliwkówki produkowano ziołowe płyny z dodatkiem miodu. W procesie tworzenia przechowywano je w piwnicach, wynoszono na słońce bądź zakopywano w ziemi. Czas, w jakim dojrzewały obejmował okres od kilku miesięcy do nawet 3 lat.

Staropolskie zwyczaje

W związku z tym, że picie trunków zapoczątkowała szlachta wprowadziła również swoje zwyczaje. Jednym z nich było nastawianie trunku na chrzciny dziecka i podawanie go dopiero na weselu.

Kolejny zwyczaj to przyrządzanie napoju określanego nazwą żenicha kresowa. Przygotowywano go w domu panien, które były gotowe wyjść za mąż. Wystawiano ją w oknach, co było znakiem dla kawalerów, że mogą zajść do chaty.

Najpopularniejsze trunki

Do najpopularniejszych trunków tego typu zalicza się: nalewkę z wiśni, czarnego bzu, aronii, jak również nalewka z pigwy, czarnej porzeczki, malin, truskawek, dzikiej róży.

W okresie wiosennym: z pędów sosny, miodowo-różaną, fiołkową, z tataraku, z jodły, świerka, jaśminu.

Odpowiednie przyrządzenie i przechowywanie

Przed zabraniem się za wykonanie trunku powinno się odpowiednio skomponować składniki. Jeśli ma być to napój owocowy warto zadbać, aby były one dojrzałe i świeże. Najlepiej nadadzą się do tego owoce sezonowe, które znajdziemy w sadach.

W przypadku, gdy chcemy skorzystać z owoców pestkowych trzeba je wcześniej wydrylować.Jeżeli mamy ochotę uzyskać napój ziołowy najlepiej będzie zebrać je samemu lub kupić u zaufanego zielarza. Warunkiem jest to, aby nie były zwietrzałe.

Kolejnym krokiem jest zamoczenie w spirytusie wybranych składników. Aby owoce, rośliny bądź zioła poprawnie oddały swoje właściwości trzeba wybrać odpowiedni procent alkoholu. Nie może być on zbyt mocny(nie więcej niż 70%), w przeciwnym razie utracony zostanie ich wszelki aromat i napój pozostanie bez smaku.

Napoje najlepiej przechowywać w ciemnym szkle w celu ochrony przed ewentualnym utlenieniem oraz zmianą koloru. Świetnie sprawdzą się w tym celu butelki ozdobne na nalewki. Po przelaniu trzeba odłożyć butelki bądź słoje do chłodnego pomieszczenia, do którego nie dochodzi światło.

Wybrane przepisy

Domowe przepisy na nalewki wiosenne:

Z pędów sosny- pędy sosny kwitną na przełomie kwietnia i maja. Aby przygotować trunek na ich bazie trzeba zebrać owe pędy i pokroić w kostkę. Następnie ułożyć w wysokim naczyniu i zasypać cukrem. Odstawić w słoneczne miejsce. Gdy puszczą sok trzeba go odlać do osobnego naczynia i dodać po 0,5 litra spirytusu zmieszanego z wodą. Taki trunek dojrzewa około 6 miesięcy.

Jodłowa - do przygotowania wystarczy zerwać kilka garści przyrostów jodły i odłożyć na kilka dni do zwiędnięcia. Po czym wyrwać igły i wrzucić do naczynia. Kolejną czynnością jest zalanie wszystkiego alkoholem. Po tygodniu zlać wszystko i przefiltrować za pomocą bibuły. Za kilka miesięcy napój jest gotowy do spożycia.

Z kwiatów bzu - przed przygotowaniem powinno się oczyścić kwiaty. W międzyczasie zagotować wodę z cukrem. Do kwiatów dodajemy sparzoną cytrynę. Całość zalewamy przygotowanym wcześniej syropem. Odstawiamy na tydzień, po czym filtrujemy. Następnie dodajemy alkohol i odstawiamy w chłodne miejsce.

Napoje wysokoprocentowe a zdrowie

Przeprowadzone niedawno badania udowodniły, że napoje posiadające w sobie destylowany alkohol wpływają korzystnie na zdrowie. Przede wszystkim zmniejszają ryzyko zawału serca. Brytyjscy naukowcy przeprowadzili badania, z których wynika, że osoby spożywające 16-24 alkoholu dziennie żyły znacznie dłużej niż abstynenci.

Spożywany w umiarze alkohol zmniejsza ryzyko zachorowania na chorobę wieńcową od 30 do 50%. Zmniejsza również powstawanie skrzepów krwi, które są przyczyną udaru mózgu.

Podsumowanie

Przepisy na domowej roboty napoje alkoholowe są przekazywane w tradycji od wieków. Wiele rodzin opracowało swoje unikatowe, wysokiej jakości receptury, co sprawia, że u każdego producenta domowe nalewki smakują inaczej.