Zakrzepica – objawy, czynniki ryzyka, profilaktyka

Zakrzepica wiąże się z wystąpieniem skrzeplin (najczęściej w żyłach głębokich), które mogą spowodować powikłania – m.in. zator płucny. Szacuje się, że nawet 2/3 przypadków zakrzepicy nie daje widocznych objawów [1]. Jakie są czynniki ryzyka zakrzepicy i jakie działania profilaktyczne wprowadzić?

Zakrzepica – jak się objawia?

Jeśli wystąpią objawy, najczęściej dotyczą one kończyn dolnych – zakrzepy w większości przypadków tworzą się właśnie tam. Możliwe symptomy (nie wszystkie muszą wystąpić jednocześnie):
• ból nóg/nogi od kolan w dół;
• obrzęk nóg/nogi (już różnica w obwodzie powyżej 2 cm [1]);
• nadmierne ucieplenie kończyny;
• zasinienie i/lub zaczerwienienie skóry;
• poszerzenie żył powierzchniowych;
• stan podgorączkowy lub gorączka.
U osób bez widocznych objawów zakrzepicy do wykrycia nieprawidłowości może dojść dopiero na etapie powikłań, np. w przypadku zatorowości płucnej. Zator objawia się m.in. dusznością, bólem w klatce piersiowej, suchym kaszlem, przyspieszonym tętnem czy spadkiem ciśnienia.

Ryzyko zakrzepicy – czynniki, które je zwiększają

Najlepiej udokumentowanym czynnikiem jest wiek – ryzyko zakrzepicy rośnie u osób powyżej 40 lat i z każdą dekada jest coraz wyższe [2]. Inne to między innymi długie unieruchomienie (np. w szpitalu), operacja/zabieg (szczególnie w obrębie kończyn dolnych, miednicy i brzucha), urazy (np. złamania miednicy czy kości nóg), otyłość, nowotwór i leczenie przeciwnowotworowe [3].
Jednym z ważniejszych czynników jest również trombofilia wrodzona, czyli genetyczna tendencja do nadkrzepliwości krwi związana m.in. z mutacją czynnika V Leiden i genu protrombiny. Przykładowo: 2 kopie mutacji czynnika V Leiden zwiększają ryzyko wystąpienia zakrzepicy w porównaniu z osobami bez defektu... aż 50-80 razy! [2] Co ważne, trombofilia wrodzona nie daje widocznych objawów.
Warto ponadto zdawać sobie sprawę, że im większa liczba czynników występuje u danej osoby, tym ryzyko zakrzepicy jest wyższe.

Profilaktyka zakrzepicy – co robić, aby jak najlepiej zadbać o swoje zdrowie?

Warto przede wszystkim pamiętać o zdrowej diecie i regularnej aktywności fizycznej (mogą to być np. spacery) pobudzającej krążenie oraz unikaniu długiego przebywania w jednej pozycji. Krew gęstnieje także przy odwodnieniu, dlatego niezbędne jest dostarczanie organizmowi dużej ilości wody oraz unikanie alkoholu i kofeiny.
Dobrze ponadto sprawdzić, czy w organizmie obecne są predyspozycje do zachorowania – trombofilia wrodzona. To bowiem jeden z tych czynników, który można wykryć tylko badaniem DNA i który jest obecny przez całe życie (w przeciwieństwie np. do otyłości). Świadomość obecności defektów genetycznych jest bardzo ważna szczególnie w sytuacji, gdy zbliża się np. operacja czy długi pobyt w szpitalu.
Profilaktycznie lekarz może zalecić też stosowanie rajstop/pończoch uciskowych i/lub leków rozrzedzających krew, szczególnie u osób z różnymi czynnikami ryzyka.
Źródła:
[1] P. Rzepecki, K. Głogowska, T. Chojnacki, Zakrzepica a nowotwór: Praktyczny poradnik dla pacjentów, http://www.onkologia.pl/assets/pdf/Poradnik_zakrzepica_a_nowotwor.pdf.
[2] W. Noszczyk, P. Ciostek, Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa.
[3] Wytyczne profilaktyki i leczenia żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej, „Medycyna Praktyczna” 2002, Suplement do nr 5 (135).
Autor: testDNA, www.testdna.pl
Zdjęcie: © Olesia Bilkei/ 123rf.com