Noworoczne postanowienia na zdrowie

Koniec roku to okres, w którym często robimy postanowienia na nadchodzące miesiące. Najczęściej planujemy zmienić styl życia na zdrowszy, pozbyć się kilku zbędnych kilogramów i rzucić palenie. Warto wytrwać w tych postanowieniach, ponieważ może to nas uchronić przed zachorowaniem na nowotwory złośliwe.

W nowym roku zadbam o siebie
Wiele osób traktuje przejście w kolejny rok jako nowy rozdział w życiu. Pod koniec grudnia ludzie często zastanawiają się, co chcieliby w sobie zmienić. Najczęściej wśród noworocznych postanowień znajdują się pomysły dotyczące zdrowego stylu życia, prawidłowego sposobu odżywiania, większej ilości ruchu. Spośród osób palących, większość myśli o rzuceniu palenia. Wytrwanie w tych postanowieniach nie jest łatwe. Często tracimy motywację już przy pierwszej porażce. Jednak warto próbować gdyż skupienie się na zdrowym stylu życia pozwala uchronić się przed chorobami nowotworowymi. Jak wskazują badania, aż 80-90% nowotworów wynika nie z uwarunkowań genetycznych, a z czynników zewnętrznych, takich jak: styl życia, nawyki żywieniowe, miejsce pracy i zamieszkania czy zachowania społeczno-kulturowe . Dlatego niezwykle ważna jest prewencja pierwotna, tzn. wprowadzanie takich zmian w naszych codziennych przyzwyczajeniach, dzięki którym obniżymy istotnie ryzyko zachorowania na nowotwór. Z pomocą przychodzi tu Europejski kodeks walki z rakiem, w którym zawarte są wskazówki dotyczące zdrowego trybu życia.

- Problem zachorowania na nowotwory w Polsce jest bardzo poważny. Co roku notujemy w naszym kraju coraz więcej przypadków nowotworów złośliwych wymagających specjalistycznego leczenia. Tego moglibyśmy uniknąć stosując na co dzień kilka prostych wskazówek, które znajdziemy w Europejskim kodeksie walki z rakiem. Wśród zaleceń dokumentu znajdują się między innymi: dbałość o prawidłową masę ciała, zdrowe odżywianie się, zaprzestanie palenia tytoniu i picia alkoholu, unikanie nadmiernej ekspozycji na promienie słoneczne bądź częstsza i bardziej regularna aktywność fizyczna. Nasze zdrowie zależy wyłącznie od nas samych. Postanówmy więc sobie, że w nadchodzącym roku zmienimy swoje przyzwyczajenia na zdrowsze – mówi mówi prof. dr hab. n. med. Witold Zatoński, kierownik Zakładu Epidemiologii Centrum Onkologii-Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie.
Jest to instytucja, która od 2006 r realizuje zadanie Prewencja pierwotna nowotworów w ramach Narodowego programu zwalczania chorób nowotworowych.

Zmienię dietę na zdrowszą
Chyba najwięcej postanowień noworocznych dotyczy zrzucenia zbędnych kilogramów. Nadwaga może prowadzić do cukrzycy, chorób układu krążenia czy dolegliwości kostno-stawowych, ale też do powstawania w naszym ciele nowotworów złośliwych (np. raka okrężnicy, piersi, trzonu macicy, nerki, gruczolaka przełyku). Statystki mówią, że w Polsce aż 64% mężczyzn i 49% kobiet ma nieprawidłową masę ciała . Dla sprawdzenia, czy masa ciała jest prawidłowa wystarczy obliczyć swój Wskaźnik Masy Ciała (BMI – body mass index). Jest to współczynnik określający stosunek wagi do wzrostu podanego w metrach kwadratowych. Jeżeli BMI waha się od 25,0 do 29,9 kg/m2 to wynik wskazuje na nadwagę, gdy zaś wskaźnik jest większy lub równy 30 kg/m2 – mamy do czynienia z otyłością.

Co zrobić, aby od nowego roku zacząć zdrowo się odżywiać i nie zachorować na raka?
• Jedz dużo produktów pełnoziarnistych, roślin strączkowych, warzyw i owoców (5 porcji dziennie, czyli minimum 400 g, tj. 2 sztuki owoców i 200 g warzyw);
• Ogranicz spożycie wysokokalorycznych produktów spożywczych (o wysokiej zawartości cukru lub tłuszczu) i unikaj napojów słodzonych;
• Unikaj przetworzonego mięsa; ogranicz spożycie mięsa czerwonego, szczególnie w postaci wędlin;
• Ogranicz spożycie produktów zawierających sól.

Będę więcej ćwiczyć
Kolejnym popularnym noworocznym postanowieniem jest zwiększenie aktywności fizycznej. Planujemy, że częściej i bardziej regularnie będziemy chodzić na siłownię, czy fitness, że zaczniemy uprawiać jogging, wreszcie wyciągniemy z piwnicy dawno nieużywany rower itp. Niestety zazwyczaj po kilku tygodniach od Sylwestra nasz zapał gaśnie. A aktywność ruchowa jest równie ważna w prewencji pierwotnej nowotworów co zdrowa i zbillansowana dieta. Brak ruchu może prowadzić do nadwagi i otyłości, a w konsekwencji do poważnych chorób, w tym nowotworów złośliwych. Według zaleceń Europejskiego kodeksu walki z rakiemkorzystne jest codzienne podejmowanie aktywności fizycznej . Ruch zalecany jest nie tylko osobom otyłym. Nawet osoby o prawidłowym współczynniku masy ciała powinny regularnie ćwiczyć, nie tylko po to, aby utrzymywać dobrą kondycję i mieć rozciągnięte mięśnie, ale również, aby obniżyć ryzyko zachorowania na raka.

W końcu rzucę palenie
Gdy zbliża się koniec roku, wiele osób planuje rzucenie palenia. Eksperci podają, że około 8 mln Polaków to osoby uzależnione od tytoniu, z czego ponad 3 mln to kobiety. Papierosy są niezwykle niebezpieczne dla naszego zdrowia. W ich skład wchodzi ponad 4000 związków chemicznych, 40 z tych substancji ma udowodnione działanie rakotwórcze. Palenie papierosów skutkuje nie tylko problemami układu oddechowego, schorzeniami serca, ale także prowadzi do powstawania wielu nowotworów złośliwych, szczególnie raka płuca. To pierwsza przyczyna zachorowań na raka w Polsce - około 90% nowotworów płuca spowodowanych jest właśnie paleniem tytoniu.2 Warto więc w nowym roku rozstać się z papierosem. Każdy ma swój własny sposób na rzucenie palenia. Niektórym wystarczy silne postanowienie, inni posiłkują się nikotynowymi pastylkami, sprayami, plastrami czy gumami do żucia. Na rynku dostępne są także tabletki zawierające cytyzynę czy wareniklinę, które blokują nikotynie dostęp do receptorów znajdujących się w mózgu.
– Aż 80% palących Polaków chce rzucić palenie i statystycznie dopiero przy ósmej próbie odstawienia papierosów udaje się osiągnąć ten cel. Trudności z zaprzestaniem palenia wynikają z faktu, że jednym ze składników dymu tytoniowego jest nikotyna, która ma duży potencjał uzależniający. Nikotyna jest substancją psychoaktywną (narkotykiem), która zmienia pracę mózgu, pobudzając go i wpływając na stan emocjonalny oraz fizyczny osoby, która jej używa. Większość osób po krótkim czasie palenia papierosów odczuwa przymus używania tytoniu i dolegliwości fizyczne jeśli nie przyjmą kolejnej dawki nikotyny – mówi Irena Przepiórka, ekspert Ogólnopolskiej Sieci Pomocy Palącym i Telefonicznej Poradni Pomocy Palącym (801 108 108) działającej w Centrum Onkologii–Instytucie im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie.
Jeśli wiemy, że trudno będzie nam wytrwać w noworocznym postanowieniu i rzucić palenie, możemy skorzystać z pomocy punktów Ogólnopolskiej Sieci Pomocy Palącym (OSPP). Jest to zespół rozlokowanych w całym kraju placówek, w których osoby palące i ich rodziny mogą bezpłatnie otrzymać fachową pomoc w trakcie rzucania palenia. Każdy Punkt OSPP zapewnia indywidualną opiekę i spersonalizowany program wsparcia, który dostosowany jest do potrzeb, możliwości oraz oczekiwań osób rzucających palenie.

Pracujący w Ogólnopolskiej Sieci Palącym eksperci:
• informują o korzyściach wynikających z rzucenia palenia oraz o szkodliwości palenia;
• wyjaśniają mechanizmy uzależnienia i przeprowadzają analizę jego głębokości;
• wzmacniają motywację do zaprzestania palenia oraz wspierają w chwilach kryzysu;
• informują o dostępnych metodach i środkach wspomagających proces odstawiania papierosów;
• pomagają w opracowaniu indywidualnego planu rzucania palenia.

Oprócz stacjonarnych poradni, osoby rzucające palenie mają też do dyspozycji Telefoniczną Poradnię Pomocy Palącym pod numerem telefonu: 801 108 108. To łatwo dostępna forma pomocy. Fachowcy udzielają indywidualnych porad, które dostosowane są do potrzeb dzwoniącego. Wiele przydatnych informacji na temat procesu rozstawania się z nałogiem znajduje się również na stronie internetowej www.jakrzucicpalenie.pl.

Europejski kodeks walki z rakiem to dokument, który powstał z inicjatywy Unii Europejskiej w celu ograniczenia zachorowań na nowotwory poprzez działalność dotyczącą prewencji pierwotnej, czyli promowania zachowań prozdrowotnych i zdrowego stylu życia. Dokument jest wynikiem wieloletnich badań realizowanych przez wybitnych naukowców. Zasady w nim zawarte wdrażane są na poziomie krajowym przez rządy poszczególnych państw Unii Europejskiej.

Narodowy program zwalczania chorób nowotworowych wspiera promowanie zaleceń Europejskiego kodeksu walki z rakiem w ramach zadania Prewencja pierwotna nowotworów. Program został sformułowany w 2005 roku, a jego celem jest ograniczenie umieralności powodowanej nowotworami poprzez podejmowanie działań mających na celu zmniejszenie liczby zachorowań na nowotwory złośliwe oraz zwiększenie wykrywalności we wczesnych etapach choroby.

Zakład Epidemiologii Centrum Onkologii-Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie jest realizatorem zadania Prewencja pierwotna nowotworów od 2006 r.

Więcej informacji na stronie www.kodekswalkizrakiem.pl.